Η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό πρόβλημα υγείας και είναι μια από τις κυρίες αποτρέψιμες αιτίες θανάτου.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την χαρακτηρίζει ως την νέα παγκόσμια επιδημία του 21ου αιώνα η οποία απειλεί όχι μόνο τους ενήλικες, αλλά και τα παιδιά και τους έφηβους.
Η παχυσαρκία είναι ασθένεια και προκαλείται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στις λιπαποθήκες του σώματος με επακόλουθη παθολογική αύξηση του σωματικού βάρους. Έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία αφού συνοδεύεται από πλειάδα νοσημάτων όπως σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2,καρδιοαγγειακές παθήσεις, μεταβολικό σύνδρομο,αρτηριακή υπέρταση, αποφρακτική άπνοια ύπνου, οστεοαρθρίτιδα και ορισμένα είδη καρκίνου, οδηγώντας τελικά σε μείωση του προσδόκιμου ζωής. Επίσης έχει επιπτώσεις στην κοινωνική ζωή του ατόμου και στην εργασία του.
Το πλέον διαδεδομένο εργαλείο μέτρησης της παχυσαρκίας είναι ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ – Body Mass Index – ΒΜΙ), ο οποίος υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος ενός ατόμου σε κιλά, με το τετράγωνο του ύψους του σε μέτρα (ΔΜΣ=kg/m2). Ως παχύσαρκο χαρακτηρίζεται το άτομο του οποίου ο ΔΜΣ υπερβαίνει τα 30 kg/m2, ενώ ένα αποτέλεσμα μεταξύ του 25 και του 29,9 καταδεικνύει ένα υπέρβαρο άτομο. Το αυξημένο βάρος όμως αφορά μυς, οστά, λίπος και υγρά. Επομένως ένας ιδιαίτερα μυώδης αθλητής μπορεί να έχει αυξημένο βάρος, το οποίο όμως δεν τον καθιστά παχύσαρκο, διότι ως παχύσαρκο θεωρούμε το άτομο που έχει μεγάλη συσσώρευση λίπους στο σώμα.
Η παχυσαρκία οφείλεται συνήθως στην υπερβολική κατανάλωση τροφών, υψηλών σε ενεργειακή πυκνότητα σε συνδυασμό με την έλλειψη σωματικής άσκησης και την γενετική προδιάθεση. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, το αίτιο μπορεί να είναι υποκείμενες ενδοκρινικές διαταραχές (υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing), ψυχιατρική ασθένεια (κατάθλιψη), γενετικοί παράγοντες ή φαρμακευτική αγωγή (κορτικοστεροειδή, ορισμένα αντικαταθλιπτικά).
Η αντιμετώπιση της είναι πολυπαραγοντική και αφορά σε μια γενικότερη αλλαγή του τρόπους ζωής, η οποία περιλαμβάνει τη διαιτητική παρέμβαση με περιορισμό των θερμίδων που καταναλώνονται καθημερινά, την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας αλλά και την εκπαίδευση του ατόμου καθώς ο σκοπός είναι η μακροχρόνια διατήρηση της απώλειας των κιλών.
Το άτομο εκπαιδεύεται ως προς τη σύνθεση και τη θρεπτική αξία των τροφών, την εκμάθηση τρόπων σωστής προετοιμασίας του φαγητού και την επιλογή του καθημερινού διαιτολογίου ώστε να επιτευχθεί η διαφοροποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς του.
Βασική προϋπόθεση πριν την έναρξη ενός προγράμματος σωματικής άσκησης των υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων θεωρείται η κλινική εξέταση και ο έλεγχος της φυσικής κατάστασης τους καθώς και η αξιολόγηση του ιστορικού για τον έλεγχο άλλων παραμέτρων όπως συνυπάρχουσες νόσοι, χειρουργικές επεμβάσεις, λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η παχυσαρκία είναι μια ασθένεια που δεν αφορά μόνο στην εξωτερική εικόνα του ατόμου και την κοινωνική ζωή του αλλά πρωτίστως στην υγεία του. Η αντιμετώπιση της απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση στην οποία συμπεριλαμβάνονται πολλοί παράμετροι ενώ η πρόληψη εμφάνισης της φαίνεται να είναι ο αποτελεσματικότερος και ο πλέον μακροχρόνιος τρόπος αντιμετώπισης της.